»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

Johann Sebastian Bach

(1685-1750)

BWV 988 - Aria 

(Goldberg Çeşitlemeleri)

Emir Gamsız, piyano

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

Bu eser 

"Klasik Ninniler"

albümünde yer almaktadır.

Albüm hakkında bilgi için tıklayın.

Besteci hakkında bilgi için tıklayın.

Piyanist hakkında bilgi için tıklayın.

Eserden kısa bir bölüm dinleyin:

ESER HAKKINDA:

Bu Aria, Johann Sebastian Bach'ın en tanınmış bestelerinden biri olan Goldberg Çeşitlemeleri'ni üzerine inşa ettiği temadır. Goldberg Çeşitlemeleri ilk olarak 1741'de yayınlandı, ismini aynı zamanda eserin ilk icracısı da olan Johann Gottlieb Goldberg'den almıştır. İlk Johann Sebastian Bach biyografi yazarı Johann Nikolaus Forkel'di ve tüm bu kompozisyonun ve Aria'nın uyku ile nasıl bağlantılı olduğunu ondan dinleyelim. Yoksa uykusuzluk mu demeli (insomnia):

[Bu iş için] Saksonya seçim mahkemesinin eski Rus büyükelçisi Kont Kaiserling'in, Bach tarafından müzik eğitimi vermesi için Leipzig'de sık sık durup yukarıda bahsedilen Goldberg'i beraberinde getirmesine teşekkür etmeliyiz. Kont sık sık hastaydı ve uykusuz geceler geçirdi. Böyle zamanlarda evinde yaşayan Goldberg, uykusuzluğu sırasında kendisi için çalarak geceyi bir ön odada geçirmek zorunda kaldı. ... Bir keresinde Kont, Bach'ın huzurunda, Goldberg için bazı clavier parçalara sahip olmak istediğinden bahsetti. Eserin çok iyi yazılmış ve biraz canlı bir karaktere sahip olması gerektiğini, böylece uykusuz gecelerinde onlar sayesinde biraz neşelenebileceğini belirtti. Bach, bu dileği en iyi şekilde Çeşitlemeler aracılığıyla yerine getirebileceğini düşündü; o zamana kadar, tekrar tekrar benzer armonik temeli nedeniyle yazısını nankör bir görev olarak değerlendirdi. Ancak o sıralarda tüm eserleri zaten farklı eserlerin sanat modelini temsil ettiği için, elinin altında Kont'a sunabileceği bu çeşitlemeler oldu. Yine de bu türden ürettiği tek eser yalnızca Goldberg Çeşitlemeleri oldu. Bundan sonra Kont onlara her zaman kendi çeşitlemeleri adını verdi. Onlardan asla yorulmadı ve uzun süre uykusuz geceler şu anlama geliyordu: "Sevgili Goldberg, benim çeşitlemelerimden birini çal." Bach, belki de eserlerinden hiç biri için bu kadar ödüllendirilmedi. Kont ona 100 louis-d'or dolu altın bir kadeh hediye etti. Bununla birlikte, hediye bin kat daha büyük olsaydı bile, sanatsal değeri henüz ödenmezdi.

Yazının başındaki aria ifadesinin ardından otuz çeşitleme mevcut. Çeşitlemeler Aria'nın melodisini takip etmez, bunun yerine bas çizgisini ve akor ilerlemesini kullanır. Otuz çeşitlemenin sonunda, Bach, Aria da Capo e fine yazıyor, yani icracı başlangıca dönerek ("da capo") eseri bitirmeden önce Aria'yı tekrar çalacak. Aria ile 30 varyasyonun (iki kez çalınan) toplamda 32 bölüm oluşturduğu ve temanın 32 bar uzunluğunda olduğu ilişkisi ise inkar edilemez.

30 serisindeki her üç çeşitleme artarak ilerleyen bir modeli takip eden bir kanondur. Bu nedenle, varyasyon 3'üncü çeşitleme, ünisonda yazılmış bir kanondur, 6'ıncı çeşitleme, ikilide bir kanondur (ikinci giriş, birinci girişin üzerinde bir tam ses aralığından başlar), 9'uncu çeşitleme, üçlüde bir kanondur ve bu, 27'inci çeşitlemeye kadar, ki 27'inci çeşitleme dokuzluda bir kanondur. Son çeşitlemenin kural olarak onluda kanon olması beklenir ama kanon değil, bir Quodlibet'tir.

Kanonlar arasında araya giren çeşitlemeler de bir modelde düzenlenmiştir. Çalışmanın ilk ve son malzemesini (özellikle Aria, ilk iki varyasyon, Quodlibet ve aria da capo) bir kenara bırakırsak, geri kalan malzeme aşağıdaki gibi düzenlenir. Her kanonun hemen ardından bulunan çeşitlemeler  aralarında üç Barok dansın (çeşitleme no.4, 7, 19) olduğu çeşitli türlerin tür parçalarıdır; bir fughetta (çeşitleme no.10); bir Fransız uvertürü (çeşitleme no.16); sağ el için iki süslü arya (çeşitleme no.13, 25); ve diğerleri (çeşitleme no.22, 28). Her kanondan (5, 8, 11, 14, 17, 20, 23, 26 ve 29) sonra yer alan çeşitlemeler Ralph Kirkpatrick'in "arabesk" dediği şeydir; büyük bir çapraz el geçişi ile canlı tempo çeşitlemelerdir.  Bu üçlü kalıp - kanon, tür parçası, arabesk - Quodlibet döngüyü kırana kadar toplam dokuz kez tekrarlanır.